Światowy rozwój odnawialnych źródeł energii to fakt i trend już nie do powstrzymania. Zainteresowanie człowieka energią natury towarzyszy ludzkości od początku istnienia na Ziemi. Wraz z nadejściem XXI wieku świat zaczął poważnie myśleć o dywersyfikacji źródeł wytwarzania energii.
W ramach zachęt do rozwijania technologii OZE oraz przekonania do inwestowania w branżę pojawiły się pierwsze prawdziwe systemy wsparcia OZE. Wiele państw zaczęło wprowadzać subwencje na rozwój energetyki odnawialnej, co przyczyniło się do gwałtownego rozkwitu tej branży. Mówi się jednak, że OZE są drogie i mało efektywne, według niektórych to luksus, na który nie wszystkich stać. Należy w tym miejscu zadać pytanie: Czy rzeczywiście tak jest? Czy warto w imię wyższego celu i przy niewielkim wsparciu gospodarek narodowych pozwolić tej technologii rozwinąć się do poziomu, który pozwoli w przyszłości zastąpić konwencjonalne elektrownie?
Prognozy energetyczne zakładają, że jeśli tempo spalania paliw kopalnych (ropa naftowa, gaz ziemny, węgiel) utrzyma się na obecnym poziomie, to w ciągu 40–45 lat atmosfera może być tak nasycona CO2, że spowodowałoby to średni wzrost powierzchniowej temperatury Ziemi od 1,5 do 4,5 st. C. Faktem jest na pewno to, że źródła kopalne są wyczerpywalne, a koszt ich eksploatacji stale rośnie, podobnie jak trudność ich wydobycia.
Nie chcąc doprowadzić do światowego kryzysu, wynikającego z fundamentalnego braku energii elektrycznej, ważne jest, aby system energetyczny świata zmieniać już dziś – nawet kosztem wciąż wysokiej ceny transformacji energetycznej. Zapotrzebowanie na energię stale rośnie. Raport polskiego Ministerstwa Energii przewiduje wzrost zapotrzebowania na energię elektryczną w naszym kraju z 150 TWh do 240 TWh do 2040 roku.
Mimo że odnawialne źródła energii są darmowym surowcem do wytwarzania energii, do końca XX wieku ich wykorzystanie było znacznie droższe od spalania paliw kopalnych. Określenie opłacalności energetyki odnawialnej oraz energetyki opartej na nieodnawialnych źródłach jest skomplikowane, ponieważ każdy typ energii jest obecnie dotowany na różne sposoby. Dopłaty do energetyki paliw kopalnych na świecie tylko w 2010 roku były 6 razy wyższe od dopłat do energii odnawialnej. Eksperci wskazują, że przy analizie kosztów energii odnawialnej należałoby także uwzględniać korzyści środowiskowe i zdrowotne wynikające z jej zastosowania (np. w postaci ograniczenia emisji zanieczyszczeń) w stosunku do pozyskiwania energii z paliw kopalnych. Należy pamiętać, że każda wyprodukowana kilowatogodzina czy każdy kilodżul energii z OZE zastępujące energię pochodzącą z nieodnawialnych źródeł poprawiają między innymi stan zdrowia społeczeństwa oraz zmniejszają zanieczyszczenie środowiska.
Chociaż słońce dostarcza najwięcej energii odnawialnej, to z powodu rozproszenia tego źródła energii nie można w pełni wykorzystać jego potencjału. Koncentracja źródła energii wpływa na łatwość jej wykorzystania i dzisiaj najintensywniej eksploatowanym odnawialnym źródłem energii jest energia grawitacyjna wody, która w 2015 roku odpowiadała za 71% energii pozyskiwanej z odnawialnych źródeł. Kolejne źródła to: energia wiatru (15%), biomasa i biopaliwa (6,0%), energia słoneczna (4,6%) oraz energia geotermalna (1,5%). Obecne trendy wskazują, że do 2020 roku energia wiatrowa i słoneczna będą produkowały podobną ilość energii co hydroenergetyka.
OZE to jedna z najszybciej rozwijających się gałęzi globalnej gospodarki i w 2016 roku już 28% energii na świecie pochodziło z odnawialnych źródeł energii. Co najistotniejsze i wskazujące na doczesny kierunek rozwoju branży energetycznej, aż dwie trzecie nowo powstałych inwestycji w energetyce opiera się na odnawialnych zasobach energii. Od początku XXI wieku energetyka odnawialna rozwija się w tempie 20–30% rocznie.
Podstawą działań zmierzających do oparcia światowej produkcji energii na źródłach bezemisyjnych i odnawialnych są międzynarodowe konwencje i traktaty, między innymi traktat z Kioto z 1997 roku, dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady Europejskiej oraz konferencje ONZ w sprawie zmian klimatu. Powody zaś to chęć zahamowania negatywnych zmian oraz coraz bardziej kurczące się zasoby paliw kopalnych.
Według naukowców mamy ostatni moment na walkę o nasz wspólny dom, jakim jest Ziemia. Niedługo szanse na zatrzymanie niekorzystnych zmian klimatycznych będą znikome, a koszty z tym związane dużo wyższe niż dzisiejsze wydatki przeznaczone na zeroemisyjne technologie.
W naszych artykułach poruszymy temat rozwoju branży odnawialnych źródeł energii w świetle istniejących rodzajów systemów wsparcia w Europie. Przedstawimy ich rodzaje, efekty ich wprowadzenia oraz kierunek ich ewolucji. Odpowiemy na pytanie, czy wraz z dbaniem o środowisko można jeszcze zarabiać na inwestycjach w OZE.
Autorzy:
Michał Olaś & Piotr Łysik
